Οξεία αρτηριακή ισχαιμία

Οξεία αρτηριακή ισχαιμία (εμβολή – θρόμβωση)

Είναι μια επείγουσα κατάσταση, όπου ο ασθενής πρέπει να προσέλεθει στον αγγειοχειρουργό δίχως καμία καθυστέρηση, καθότι απειλείται η βιωσιμότητα του άκρου.

Ορισμός:

Οξεία ισχαιμία του σκέλους ορίζεται η απότομη μείωση της αιματικής ροής στο άνω ή κάτω άκρο, με αποτέλεσμα την άμεση απειλή της βιωσιμότητας του άκρου.

Αιτιολογία:

Η μείωση της αρτηριακής ροής μπορεί να οφείλεται είτε στην μετακίνηση κάποιου εμβόλου από μία απομακρυσμένη περιοχή, είτε στην δημιουργία θρόμβου κεντρικότερα της περιοχής ισχαιμίας.
Το έμβολο συνήθως προέρχεται από την καρδιά. Συναντάται σε ασθενείς με κολπική μαρμαριγή, οξύ έμφρακτο του μυοκαρδίου, ενδοκαρδίτιδα, μύξωμα κ.α. Επίσης, εμβολογόνο πηγή μπορεί να αποτελέσουν η αθηρωματική νόσος κεντρικότερα της περιοχής ισχαιμίας και οι τοιχωματικοί θρόμβοι αορτής.
Η αρτηριακή θρόμβωση συνήθως πραγματοποιείται σε ασθενής με προϋπάρχουσα αρτηριακή νόσο και ιστορικό με άλγος κατά την διάρκεια της βάδισης (acute on chronic). Η περιφερική αρτηριακή νόσος είναι μία χρόνια και προοδευτική ασθένεια, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα η αρτηρία οδηγείται όλο και σε μεγαλύτερη μείωση της διαμέτρου της ως και την πλήρη απόφραξη με αποτέλεσμα την απειλή του σκέλους. Σε αυτό το σημείο μια χρόνια νόσος μετατρέπεται σε οξεία. Άλλες καταστάσεις όπου συναντάται αρτηριακή θρόμβωση είναι ο τραυματισμός, κυρίως σε νέους ανθρώπους και τέλος η οξεία θρόμβωση μοσχευμάτων ή stent σε έδαφος προηγηθείσας επέμβασης.

Κλινική εικόνα:

Επισκοπικά ο ασθενής παρουσιάζει ωχρό άκρο, το οποίο στη συνέχεια γίνεται κυανοτικό. Ψηλαφητά το άκρο είναι ψυχρό, με τριχοειδική επαναφορά στα αρχικά στάδια, ενώ όσο το άκρο συνεχίζει να ισχαιμεί αποκτά μαρμαροειδή εμφάνιση. Επιπλέον στην αρχή ο ασθενής μπορεί να νιώθει ένα ελαφρύ μούδιασμα και να έχει πλήρη κινητικότητα, ενώ στην πορεία, υπεισέρχεται άλγος ηρεμίας και παράλυση.

Η οξεία ισχαιμία χωρίζεται σε τρία στάδια κατά Rutherford, βάση των οποίων μπορεί να επιλεγεί και η ιδανική θεραπεία.

Στάδιο 1:
Το άκρο είναι βιώσιμο, δεν απειλείται άμεσα δεν έχει αισθητική απώλεια ή μυική αδυναμία, ενώ έχει ακροατή αρτηριακή και φλεβική ροή.

Στάδιο 2:
α. Πρέπει να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Ο ασθενής έχει μικρή αισθητική απώλεια στα ακροδάχτυλα ή καθόλου και φυσιολογική μυϊκή ισχύ. Οι αρτηρίες του δεν είναι ακροατές, ενώ η φλεβική απορροή είναι.

β. Η ζωτικότητα του σκέλους κινδυνεύει άμεσα και ο ασθενής πρέπει να αντιμετωπιστεί σε επείγουσα βάση. Πλέον ο πάσχον έχει άλγος αναπαύσεως, με μυική αδυναμία. Οι αρτηρίες του δεν είναι ακροατές, ενώ η φλεβική απορροή είναι.

Στάδιο 3:
Πρόκειται για μη αναστρέψιμη βλάβη, η οποία μπορεί να συνοδεύεται με ιστική απώλεια. Η αισθητικότητα έχει πλέον χαθεί, ενώ συνυπάρχει μυική ακαμψία ή παράλυση. Αρτηριακή και φλεβική ροή δεν υπάρχει.

Διάγνωση:

Η λήψη του ιστορικού και η κλινική εξέταση είναι σημαντικές για την αναγνώριση της πιθανής αιτίας, καθώς και τον προσδιορισμό του επιπέδου της βλάβης. Επίσης δεν είναι λίγες οι φορές που απαιτείται και απεικονιστικός έλεγχος με έγχρωμο υπερηχογράφημα ή αξονική με σκιαγραφικό. Ανάλογα την περίπτωση είναι δυνατόν να ζητηθούν και οι δύο απεικονιστικές μέθοδοι.

Είναι σημαντική η αυξημένη κλινική υποψία για σπάνιους αιτιολογικούς παράγοντες ισχαιμίας όπως ανεύρυσμα ιγνυακής αρτηρίας, αγγειίτιδες, διαχωρισμός αορτής και θρομβοφιλία.

Θεραπεία:

Ανάλογα με το στάδιο της ισχαιμίας (βλ. παραπάνω) επιλέγεται η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση. Στο πρώτο στάδιο η θεραπεία μπορεί να είναι και συντηρητική με φαρμακευτική αγωγή (Η.Χ.Μ.Β – αντιβίωση – παυσίπονα – αγγειοδιασταλτικά). Στο δεύτερο στάδιο που είναι και το σύνηθες στις περιπτώσεις οξείας ισχαιμίας, αν η αιτία είναι η παρουσία εμβόλου χρήζει χειρουργείου (εμβολεκτομή), αν η αιτία της ισχαιμίας είναι η θρόμβωση της αρτηρίας, τότε ακολουθείται θρομβόλυση και σε δεύτερο χρόνο αποκατάσταση της υποκείμενης βλάβης. Στις περιπτώσεις ,όπου ο ασθενής αργήσει να επικοινωνήσει με τον θεράπων Αγγειοχειρουργό και η ζωτικότητα του άκρου έχει παρέλθει, η μόνη λύση είναι ο ακρωτηριασμός.

Η οξεία ισχαιμία του σκέλους είναι μια επικίνδυνη και απειλητική κατάσταση για το σκέλος και χρήζει άμεση παρέμβαση από τον θεράπων Αγγειοχειρουργό.